در سال ۲۰۱۲ سایه بحران مالی، بیکاری و رکود همچنان بالای سر اقتصاد جهان بود. در این سال اگر چه اقتصاد آمریکا کمی تکان خورد، اما اروپا همچنان گرفتار بحران بدهی‌ها ماند، گرفتار تا بدان جا که صندوق بین‌المللی پول، حوزه یورو را بزرگترین تهدید برای اقتصاد جهان در سال ۲۰۱۲ اعلام کرد.
پایان خواب زمستانی غول
در ژانویه ٢٠١٢ سطح بیکاری آمریکا به پایین‌ترین میزان خود در سه سال گذشته رسید.
نرخ بیکاری ٨.٥ درصدی نشانه‌ای از این بود که بزرگترین اقتصاد جهان توانسته با پیامدهای بحرانی که از سال ٢٠٠٨ آغاز شد، مقابله کند.
این نشانه مثبت ده ماه بعد با آماری روشنتر همراه بود؛ در ماه نوامبر خزانه‌داری آمریکا اعلام کرد که رشد اقتصاد این کشور در فصل پاییز ٢.٧ درصد، یعنی چیزی نزدیک به یک درصد بالاتر از پیش‌بینی‌های قبلی بوده است.
افزایش ساخت و ساز و همچنین بالا رفتن مخارج دولت از عواملی بودند که به عنوان دلایل رشد اقتصاد آمریکا عنوان شدند.
البته سایه بحران هنوز به تمامی از سر آمریکا کنار نرفته است.
کاخ سفید و کنگره بر سر چگونگی مواجهه با کسری بودجه دولت به توافق نرسیده‌اند. این چنان خطری برای اقتصاد آمریکا محسوب می‌شود که از آن به عنوان "پرتگاه مالی" یاد می شود.
پرتگاهی که باراک اوباما، رئیس جمهور دوباره انتخاب‌شده ایالات متحده، برای نیفتادن کشورش به آن، ناچار شده تعطیلات کریسمس خود در هاوایی را نیمه‌کاره رها کند.
'تظاهرات بزرگ'
در ماه مه ٢٠١٢ اعلام شد که پلیس کانادا ٧٠٠ نفر از معترضان به افزایش هزینه‌های دانشگاهی را در مونترال بازداشت کرده است.
دانشجویان کانادایی ماه‌ها به تصمیم دولت برای تقریبا دو برابر کردن شهریه‌ها معترض بودند.
این اعتراضات در مواردی با خشونت همراه بود.
هم‌زمان با این اعتراضات دانشجویان برخی کشورهای دیگر، از جمله آمریکا و فرانسه، برای همبستگی با دانشجویان کانادایی تظاهرات کردند.
اعتراضات دانشجویی کبک به قدری برای دولت دردسرساز شد که مصوبه‌ای فوری برای کنترل آنها گذراند.
خدایگان بدهی و بیکاری
در ژوئن ٢٠١٢ احزاب یونانی توانستند بر سر تشکیل دولت جدید ائتلافی به توافق برسند. به این ترتیب، در یونان بحران‌زده دولتی بر سر کار آمد که سیاست‌های ریاضت اقتصادی را ادامه داد.
دولت قبلی در موجی از اعتراض عمومی و اعتصاب سراسری از قدرت کنار رفته بود.
در انتخابات یونان برخی احزاب رادیکال چپ‌گرا و احزاب ملی‌گرای افراطی دست‌راستی رای آوردند که پیشتر حضور پر رنگی در سیاست یونان نداشتند.
این کشور پنج سال است که با رکود اقتصادی دست به گریبان است و به شدت به کمک‌های اتحادیه اروپا وابسته شده است.
شدت بحران اقتصادی یونان به حدی است که نرخ بیکاری در آن به بالای ٢٥درصد رسیده و انتظار نمی‌رود این کشور بتواند تا سال ٢٠۲۰ حجم بدهی‌های خود را به ١٢٠درصد تولید ناخالص داخلی خود برساند.
دولت یونان برای کاهش بدهی‌های خود بخش زیادی از هزینه‌های خود در خدمات عمومی را قطع کرده است. این اقدامات نارضایتی گسترده‌ای را در این کشور رقم زده و البته کاهش هزینه ها یکی از شروط اتحادیه اروپا برای اعطای کمک مالی به یونان بوده است.
اعضای اتحادیه اروپا در ماه نوامبر بر سر اعطای کمکی حدود ٣٠ میلیارد یورویی به یونان به توافق رسیدند. این کشورها پیشتر هم برای این که بتوانند یونان را در یورو نگه دارند در دو نوبت کمک‌های ١١٠ و ١٣٠ میلیارد یورویی به دولت این کشور داده بودند.
آلمان تامین‌کننده اصلی وام‌هایی است که به یونان داده شده است.
بانک‌های بریتانیایی: رسوایی
مروین کینگ، رییس بانک مرکزی انگلستان، در ماه ژوئن گفت که فرهنگ بانکداری باید عوض شود.
آقای کینگ این گفته را پس از سومین رسوایی بانک‌های بریتانیایی در سال ٢٠١٢ بیان کرده بود.
در آن مقطع افشا شده بود که بانک‌های بریتانیایی در ارائه خدمات مالی به هزاران بنگاه اقتصادی کوچک بریتانیایی اطلاعات شفاف نداده و شرایط نادرستی برای ارائه این خدمات وضع کرده بودند.
پیش از آن نیز دستکاری نرخ بهره بین بانکی (لیبور) و فروش نادرست بیمه‌های تضمین پرداخت به انتقادها از نظام بانکی دامن زده بود.
شماری از بانک‌های بریتانیایی مبالغی را از کسانی که نیازی به بیمه تضمین پرداخت نداشتند، یا بعضی کسانی که متقاضی دریافت این سرویس نبودند، گرفته بودند. برخی از مشتریان از این که به این دلیل مبلغی از حسابشان کسر می‌شود، مطلع نبودند.
علاوه بر این، بعضی بانک‌ها برای بالا نشان دادن اعتبار خود و پیش افتادن از رقبا، نرخ بهره بین بانکی را دستکاری کرده بودند. البته این قبیل تخلفات به بانک‌های بریتانیایی محدود نبود.
در شرایط رکود و بیکاری، اقدامات این چنینی بانک‌ها و موسسات مالی خشم عمومی را در بسیاری از کشورها برانگیخته است.
خرس شمالی در سازمان تجارت جهانی
در ماه اوت سال ٢٠١٢ روسیه به سازمان تجارت جهانی پیوست.
پیش از آن، روسیه عملا تنها اقتصاد بزرگ جهان بود که عضو این سازمان نشده بود. عضویت در این سازمان، مبادله‌های بین‌المللی را میان اعضا تسهیل می‌کند.
روسیه از سال ١٩٩٣ می خواست که به عضویت "گات" در بیاید. گات نهادی بود که بعدتر سازمان تجارت جهانی از دل آن پدید آمد.
یک کشور به شرط موافقت همگی اعضای سازمان تجارت جهانی با عضویت آن کشور در آن سازمان، می‌تواند به آن بپیوندد.
اصلاح تعرفه‌های گمرکی و نظام مالی از جمله شرایطی است که کشورها باید برای جلب نظر سازمان تجارت جهانی به آنها دست بزنند.
یکی از موانع پیوستن روسیه به سازمان تجارت جهانی مخالفت گرجستان با این امر بود.
روسیه در سال ٢٠٠٨ علیه گرجستان به تهاجم نظامی دست زده بود.
ماتادورها مرتاض می‌شوند
دولت اسپانیا در ماه سپتامبر ٢٠١٢ با ارائه بودجه جدید خود به مجلس اسپانیا اعلام کرد که سیاست‌های ریاضت اقتصادی را با شدت بیشتری ادامه می‌دهد.
اسپانیا، که پنجمین اقتصاد بزرگ اروپا است، با بحران مالی شدیدی دست و پنجه نرم می‌کند و بسیاری از بانک‌های اسپانیایی بدون کمک دولت باید اعلام ورشکستگی کنند.
با فرو رفتن حوزه یورو در بحران، بخش ساختمان اسپانیا، که رونقی چشمگیر داشت، سقوط کرد و به این ترتیب بانک‌هایی که برای فعالیت‌های ساختمانی وام داده بودند با حجم عظیمی از بدهی غیرقابل وصول روبرو شدند.
بحران اسپانیا چنان عمیق شده که این کشور بالاترین نرخ بیکاری را در اروپا دارد. نرخ بیکاری بالای ٢٥ درصدی و همچنین نرخ بیکاری ٥٣درصدی جوانان نارضایتی عمومی را در میان اسپانیایی‌ها برانگیخته است.
رهبران اتحادیه اروپا توافق کرده‌اند که کمکی ٣٧ میلیارد یورویی برای نجات نظام بانکی اسپانیا به این کشور بدهند.
خزان اژدهای زرد؟
در اکتبر ٢٠١٢ اعلام شد که آهنگ رشد اقتصاد چین برای هفتمین فصل متوالی کند شده است.
بخش عمده رشد چشمگیر اقتصاد چین در سال‌های اخیر، که حتی از ده درصد هم فراتر رفته بود، ناشی از موفقیتش در صادرات بود. اما گرفتاری حوزه یورو با بحران و بهبود آهسته اقتصاد آمریکا، این نگرانی را به وجود آورده بود که رشد اقتصاد چین حتی به زیر هفت درصد برسد.
البته این کند شدن رشد اقتصاد چین آنقدرها برای چینی‌ها نگران‌کننده به نظر نمی‌رسد، چرا که هم‌زمان خبر می‌رسد که رشد تولید صنعتی این کشور بیش از آنچه که پیش‌بینی می‌شد بوده است.
همچنین بازار خرده‌فروشی داخلی چین رشد چشمگیر ١٥ درصدی داشته است.
تقویت تقاضای داخلی سیاستی بوده که دولت چین برای جبران افت صادرات در پیش گرفته است.
گرسنگی در آفریقا
در اکتبر ٢٠١٢ گزارشی منتشر شد که موسسه بین‌المللی تحقیقات غذایی در آن عنوان کرد شاخص گرسنگی در آفریقا پایین آمده است.
به این ترتیب شمار کمتری از شهروندان کشورهای آفریقایی از سوءتغذیه رنج می‌برند.
قحطی، بیماری‌های واگیردار و جنگ‌های داخلی، به همراه فقر گسترده مشکلات مزمنی هستند که جمعیت برخی از کشورهای آفریقایی، به ویژه در آفریقای مرکزی را تهدید می‌کنند.
اما مطابق گزارش ٢٠١٢ موسسه بین‌المللی تحقیقات غذایی، رشد اقتصادی به کاهش کمبود غذا و سوءتغذیه در بسیاری از مناطق آفریقا کمک کرده است، به ترتیبی که آفریقا از کشورهای فقیر جنوب آسیا، چون هند، کارنامه بهتری در مبارزه با گرسنگی داشته است.
رسوایی فرار مالیاتی
در اکتبر ٢٠١٢ یک سازمان نظارت بر امور مالیاتی بریتانیا گفت که خزانه‌داری بریتانیا با حجم بیش از ١٠ میلیارد پوندی فرار مالیاتی شرکت‌ها و افراد روبرو است.
پیشتر آشکار شده بود که شرکت‌های بزرگی چون استارباکس، کافه زنجیره‌ای، آمازون، فروشگاه اینترنتی و همچنین شرکت گوگل، که خدمات گسترده اینترنتی ارائه می‌دهد، به فرار مالیاتی دست زده‌اند.
گفته می‌شود این شرکت‌ها با استفاده از تفاوت مقررات مالیاتی در کشورهای مختلف و وجود خلاء قانونی، درآمدهای خود را به ترتیبی گزارش می‌کرده‌اند که در نهایت مالیات کمتری بپردازند.
هرچند اقدام این شرکت‌ها نقض قانون نبوده و عملا از قانون برای دور زدن مالیات استفاده شده، اما این کار، انتقاد شهروندان و مقامات مالیاتی را برانگیخته است.
برخی از شهروندان بریتانیایی در واکنش به این اخبار، برنامه ای برای تحریم خدمات و کالاهای این شرکت‌ها به راه انداختند.
از قول رئیس شرکت گوگل نقل شده بود که او نه تنها از این اقدام شرکتش شرمسار نیست، بلکه به آن افتخار هم می‌کند، او گفته بود: "به این می‌گویند سرمایه‌داری!"
پیچاندن شیر نفت ایران
بنا به گزارش ماه نوامبر ٢٠١٢ اوپک، سازمان کشورهای تولیدکننده نفت، تولید نفت ایران افت محسوسی داشته است.
ایران، که سال گذشته پس از عربستان سعودی دومین تولیدکننده بزرگ نفت اوپک بود، امسال در جایگاه چهارم قرار گرفته و شاهد پیشی گرفتن تولید نفت عراق و کویت است.
مطابق این گزارش، تولید نفت ایران در ماه نوامبر حدود دو میلیون و ششصد هزار بشکه در روز بود، که نزدیک به یک میلیون بشکه کمتر از میزان تولید نفت ایران در نوامبر ٢٠١١ است.
صنعت نفت و کشتیرانی ایران، به اضافه نظام بانکی ایران، هدف تحریم‌های سخت اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا قرار گرفته‌اند. هرچند مقامات ایرانی تاکید می‌کنند که تحریم‌ها دلیل اصلی مشکلات اقتصادی ایران نیستند، به نظر می‌رسد این تحریم‌ها ضربه‌ای جدی به اقتصاد ایران می‌زنند.
ایران هم‌اکنون برای فروش نفتش با دشواری‌های فراوانی روبرو است، تا جایی که نفتکش‌های خود را با پرچم کشورهای دیگر راهی دریا می‌کند و از برخی مشتریان نفتش به جای پول کالا می‌گیرد.
گرگ و میش در سرزمین آفتاب
ژاپن در دسامبر ٢٠١٢ اعلام کرد که حجم تولیدات صنعتی‌اش پایین آمده است.
به این ترتیب روشن شد که دولت جدید ژاپن، که قصد داشت برای جبران افت صادرات، تقاضای داخلی را بالا ببرد، با مشکلات زیادی برای تقویت اقتصاد ژاپن روبرو است.
صادرات ژاپن در ماه نوامبر برای ششمین ماه متوالی پایین آمده بود.
کارشناسان اقتصادی پیش‌بینی می‌کنند که بانک مرکزی ژاپن برای تحریک تقاضای داخلی و افزایش صادرات به پایین آوردن ارزش ین دست بزند.
استعفای نخست‌وزیر ایتالیا
ماریو مونتی، نخست‌وزیر تکنوکرات و میانه‌روی ایتالیا، در ماه دسامبر ٢٠١٢ از مقام خود استعفا کرد.
مونتی اقتصاددان بود و پس از کناره‌گیری سیلویو برلوسکونی، نخست‌وزیر دست راستی ایتالیا، به این مقام رسید.
او برای سامان دادن اقتصاد ایتالیا سیاست‌های ریاضت اقتصادی را به اجرا در آورده بود. او پیش از استعفای خود، بودجه سال آینده و قانون ثبات مالی را به تصویب پارلمان رساند.
استعفای ماریو مونتی پس از آن صورت گرفت که حزب برلوسکونی اعلام کرد دیگر از مونتی حمایت نمی‌کند. به این ترتیب آقای مونتی استعفا داد تا زمینه برای برگزاری انتخابات زودهنگام فراهم شود.
ایتالیا چهارمین اقتصاد بزرگ اروپا و هشتمین اقتصاد بزرگ جهان است.
در پی بحران مالی حوزه یورو رتبه اعتباری ایتالیا پایین آمده و هزینه وام گرفتن برای دولت این کشور بالا رفته است.
بـرای عـضویـت در خـبـرنـامـه، پـسـت الکترونیک خود را وارد کنید.
