تجارت ابریشم از چین به اروپا از مسیر آسیای جنوبی، غربی و آفریقا ۲هزار سال پیش از این تاریخ و یک قرن پیش از میلاد مسیح از مبدأ چین انجام می‌شد.
نخستین بار اما فردیناند فون ریشتهوفن جغرافیدان آلمانی این مسیر را جاده ابریشم لقب داد و تاکنون نیز به همین نام شناخته می‌شود.
این جاده در دوره حکومت سلسله هان در قرن یکم قبل از میلاد مسیح در چین شکل گرفت و به افغانستان، ازبکستان، ایران و اسکندریه مصر در غرب منتهی می‌شد. راه دیگر نیز از پاکستان و کابل در افغانستان به خلیج‌فارس و از کابل به سمت جنوب در شهر کراچی پاکستان می‌رسید.
براساس اعلام رادیو چین، در سلسله تانگ در قرن 7تا قرن 9میلادی تبادلات چین و کشورهای غربی از طریق جاده ابریشم بسیار شکوفا بود. پرندگان و حیوانات کمیاب، عطر، مروارید، وسایل شیشه‌ای و سکه‌های طلا و نقره کشورهای غربی و موسیقی و رسوم و غذا و لباس آسیای غربی و مرکزی از همین مسیر به چین می‌رسید و ابریشم، فن کاغذسازی، فن چاپ، ظروف لاکی و چینی، باروت و قطب نما نیز از همین مسیر از چین به نقاط مختلف جهان رفت.
از قرن نهم اما به‌دنبال پیشرفت فنون دریانوردی، جاده زمینی ابریشم به‌تدریج به زوال رفت و در قرن دهم میلادی این جاده دیگر مورد استفاده قرار نگرفت.
جست‌وجوی شاخه گمشده ابریشم
2سال پیش علیرضا سعادت کارشناس ارشد مرمت اشیای تاریخی تصمیم به یافتن شاخه‌ای از رشته راه‌های ابریشم در ایران گرفت.
او در مشورت با دکتر ناصر تکمیل همایون که پیش‌تر مسیری از جاده ابریشم در ایران را پیموده بود تصمیم گرفت در یکی از به گفته خودش رشته‌های جاده ابریشم از سرخس در شرق ایران رکاب بزند.
علیرضا سعادت به همشهری می‌گوید که هدف از این اقدام یافتن مسیر دقیق راه ابریشم در ایران بود.
او که در پی کشف یکی از شاخه‌های مسیر جاده ابریشم در ایران برای ثبت آن شاخه است می‌گوید که همان 2سال پیش توانست مسیر سرخس تا خراسان رضوی را رکاب بزند و روستا به روستا و مزرعه به مزرعه در مسیر یکی از شاخه‌های جاده ابریشم در ایران سفر و این مسیر را مستندنگاری کند.
سعادت می‌گوید: راه ابریشم در ایران 2مسیر اصلی تابستانی و زمستانی داشته که در فصل سرما از ضلع جنوبی رشته کوههای البرز و در فصل گرما از ضلع شمالی رشته کوههای البرز عبور می‌کرد.
این کاوشگر مسیر ابریشم در ایران اکنون مدعی است که یک رشته راه‌های جاده اصلی ابریشم در مسیر زمستانی این راه بین‌المللی در دوره باستان را از مرز سرخس تا خراسان رضوی یافته و در 23روز رکاب زده است.
استدلال‌های سعادت در این مورد که او یک رشته از راه‌های جاده ابریشم را یافته عمدتا به موضوع وجود کاروانسراها در مسیر رکاب‌زنی خود در خراسان رضوی بازمی‌گردد. او می‌گوید به پیشنهاد دکتر ناصر تکمیل همایون شاخه جنوبی رشته کوههای البرز در مسیر جاده ابریشم را پیموده که بیشتر مناطق کویری و بیابانی ایران را شامل می‌شود. به گفته این کاوشگر مسیر ابریشم در ایران، مسیر زمستانی جاده ابریشم از مرز ایران و ترکمنستان شروع می‌شود و 5کیلومتر پس از سرخس در نقطه شروع این جاده در ایران، آرامگاه لقمان حکیم واقع شده و آخرین نقطه از این شاخه از راه‌های ابریشم در خراسان رضوی به روستای کاهک می‌رسد.
گمانه‌زنی یک مسیر
سعادت تأکید می‌کند که مسیر پیموده شده توسط او براساس گمانه زنی بوده و اینکه او یک رشته از شاخه‌های راه ابریشم در ایران را پیموده است هنوز هم به‌عنوان یک نظریه مطرح است.
به اعتقاد این کارشناس ارشد رشته مرمت اشیای تاریخی، گم‌شده‌ترین بخش از مسیر جاده ابریشم در ایران است.
پیش‌تر دکتر ناصر تکمیل همایون و دکتر ابریشمی با پیمودن بخش‌هایی از شاخه‌های مسیر جاده ابریشم در ایران آنطور که سعادت می‌گوید، نقشه برخی شاخه‌ها را ثبت کرده‌اند. اما هیچ‌کدام از شاخه‌های ثبت شده یک مسیر کامل نبوده است. به گفته سعادت، دکتر ابریشمی در پی یافتن این بود که گونه‌های گیاهی مانند پسته و زعفران چگونه وارد ایران شدند. ناصر تکمیل همایون نیز با پیمودن مسیر جاده ابریشم، مسیر این جاده را در شاخه‌های مختلف ثبت کرد. حتی گروه‌های دیگری از ترکیه و ژاپن نیز این مسیر را پیموده‌اند.
بـرای عـضویـت در خـبـرنـامـه، پـسـت الکترونیک خود را وارد کنید.
